Kültür harcamalarında rekor artış

ANKARA – BHA

Kültür harcamalarının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı 2024’te yüzde 0,9 olarak hesaplandı. Toplam kültür harcamaları içinde genel devlet harcamalarının payı yüzde 49,1 seviyesinde gerçekleşti. Devletin kültür alanındaki harcamaları, önceki yıla kıyasla yüzde 76,1 artarak 200 milyar 369 milyon 171 bin liraya çıktı. Bu harcamaların yüzde 67,8’i merkezi yönetim tarafından yapılırken, en büyük payı yüzde 17,7 ile kültürel miras aldı.

Hane halklarının kültür alanındaki harcamaları da dikkat çekici bir artış gösterdi. 2024’te hane halkı kültür harcamaları yüzde 91,5 yükselerek 203 milyar 807 milyon 948 bin liraya ulaştı. Hane halkı harcamalarının dağılımında bilgi işlem ekipmanları yüzde 25, kültürel hizmetler yüzde 24,3 ve kitaplar yüzde 18,1 oranıyla öne çıktı.

Kültür sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin faktör maliyetiyle katma değer üretimi yüzde 73,9 artışla 188 milyar 547 milyon 288 bin liraya yükseldi. Bu katma değerin yüzde 20,7’si kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması faaliyetlerinden, yüzde 13,1’i sinema filmi, video ve televizyon programı üretimi ile ses kaydı ve müzik yayımlamadan, yüzde 11,6’sı ise mimarlık alanındaki girişimlerden geldi.

Kültürel dış ticarette artış

Kültürel mal ihracatı geçen yıla göre yüzde 8,1 artarak 9 milyar 876 milyon 466 bin dolara ulaştı. Kültürel mal ithalatı ise yüzde 166 artışla 7 milyar 336 milyon 440 bin dolar oldu. 2024’te kültürel mal ihracatının toplam ihracat içindeki payı yüzde 4,2, ithalatın payı ise yüzde 2,3 olarak gerçekleşti. Hem ithalatta hem ihracatta en büyük pay el sanatları ürünlerinin oldu.

Kültürel istihdam yükseldi

Kültürel istihdam, 2024 yılında yüzde 6,5 artarak 957 bin kişi oldu ve toplam istihdamın yüzde 2,9’unu oluşturdu. Kültürel istihdamda erkeklerin oranı yüzde 52,2, kadınların oranı ise yüzde 47,8 olarak belirlendi. Çalışanların yüzde 45,4’ü yükseköğretim mezunu, yüzde 30,5’i lise altı eğitim düzeyinde, yüzde 24,1’i ise lise ve dengi okul mezunu.

İstihdamın yüzde 79,9’u kültürel mesleklerde yoğunlaşırken, yüzde 20,1’i kültürel olmayan mesleklerde yer aldı. Kültürel alandaki en büyük payı yüzde 32,6 ile el sanatları çalışanları aldı. Bunu yüzde 19,2 ile mimarlar, planlamacılar, harita mühendisleri ve tasarımcılar; yüzde 8,2 ile yazarlar, gazeteciler ve dilbilimciler izledi.

Kadın istihdamının en düşük olduğu kültürel alan yüzde 28,2 ile sanat, kültür ve mutfakla ilgili yardımcı profesyonel meslekler olurken, kadınların en yoğun olduğu alan yüzde 77,7 ile diğer dil öğretmenleri oldu.